Nhiều người kiểm tra thấy mỡ máu tăng cao nên lo sợ nguy cơ bị xơ vữa động mạch, bệnh tim và không biết điều chỉnh ăn uống như thế nào cho hợp lý.
Vậy có đúng cholesterol cao là mắc bệnh tim mạch và phải điều chỉnh chế độ ăn ra sao?
Cholestorol cao chưa hẳn là xấu
Hiện nay, không chỉ người già mà rất nhiều người trẻ khi đi kiểm tra cũng được phát hiện mỡ máu và lo sợ nguy cơ tim mạch. Tuy nhiên, theo GS.TS Bùi Minh Đức, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cholesterol chưa hẳn là xấu và gây ra bệnh tim mạch. Bởi lipit huyết thanh (mỡ máu) bao gồm cholesterrol và trigricerid là các phân tử độc lập được hòa tan bởi một chất không phải là lipoprotein để hình thành một hợp chất đa phân tử được gọi là lipoprotein.
Trong huyết thanh chứa nhiều loại lipoprotein khác nhau, trong đó lipoprotein có tỷ trọng thấp (LDL) là hợp chất mang cholesterol. Ngoài ra, còn một số dạng triglycerid giàu lipoprotein được tạo thành ở ruột và được gọi là vi thể nhũ chấp (trigricerid rich lipoprotein - TGRLP). TGRLP được sản xuất tại gan và đặt tên là lipoprotein có tỷ trọng rất thấp (very low densyty lipoprotein - VLDL). Tuy nhiên, TGRLP không gây vữa mạch, chỉ có VLDL có khả năng gây vữa mạch.
Ngoài ra, một số lipoprotein có tỷ trọng cao (high densyty lipoprotein - HDL) cũng chứa cholesterol nhưng không gây tác động xơ vữa động mạch và nếu trong huyết thanh chứa lượng cao HDL có thể xem như có khả năng phòng bệnh tim mạch. Vì vậy, tăng cholesterol máu được xác định khi có sự tăng rõ rệt nồng độ LDL cholesterol trong huyết thanh, thúc đẩy sự tạo vữa mạch và dẫn đến tăng nguy cơ bệnh tim mạch vành.
Ăn chay phù hợp với người bệnh tim do cơ thể không chuyển hóa hiệu quả cholesterol
và chất béo bão hòa trong thức ăn
Cách ăn phụ thuộc vào bệnh
Theo PGS.TS Nguyễn Quang Tuấn, Trưởng khoa C4, Viện Tim mạch Quốc gia, chế độ ăn điều chỉnh cholesterol và phòng ngừa tim mạch phụ thuộc vào cơ thể bệnh nhân. Nếu có bệnh tim, cơ thể không chuyển hóa hiệu quả cholesterol và chất béo bão hòa trong thức ăn thì việc ăn chay rất phù hợp vì chứa ít chất này. Nếu không mắc bệnh tim thì có thể ăn chất béo và cholesterol cao hơn.
Theo nghiên cứu, phần đông người Việt Nam có lượng cholesterol nằm giữa 150 - 200mg/dl. Đây là giá trị trung bình còn mức bình thường là xung quanh 150mg/dl hoặc thấp hơn. Nếu ở mức này khi không uống thuốc giảm cholesterol máu hoặc tỷ lệ HDL toàn phần dưới 3,0 thì ăn bất cứ thứ gì cũng phòng được bệnh tim mạch. Nhưng nếu ở mức cao hơn thì cần giảm từ từ lượng chất béo bão hòa và cholesterol trong chế độ ăn. Tức là ăn một lượng nhỏ thức ăn có chứa chất béo không cân đối như thịt, kem, bơ, trứng, các loại hạt, pho mát và dầu, sau đó giảm dần theo thời gian.
Nếu cholesterol máu vẫn cao hơn 150mg/dl cần hạn chế hoàn toàn thịt đỏ, ăn nhiều cá hơn, tránh thức ăn rán, ăn một bữa cơm chay/tuần, sử dụng càng ít dầu càng tốt; thay hai lòng đỏ trứng bằng hai lòng trắng trứng khi làm bánh, đổi từ sữa nguyên kem sang sữa 2% hoặc tốt hơn là sữa gầy... và xét nghiệm lại sau 8 tuần. Trường hợp, chế độ ăn không thay đổi được mức cholesterol xuống mức 150 thì cần phải thay đổi lối sống, tăng cường tập luyện, thậm chí cần dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
